Według danych Światowej Organizacji Zdrowia aż 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w UE znajduje się w Polsce. Co więcej, jak pokazują dane Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), w Polsce z powodu smogu co roku umiera przedwcześnie nawet ok. 46,3 tys. osób. Emisja zanieczyszczeń powietrza w Polsce wynika w głównej mierze z ogrzewania domów za pomocą węgla i innych paliw stałych, w tym śmieci i tworzyw sztucznych, często w piecach niespełniających żadnych standardów emisyjnych. Dlatego tak ważne jest realizowanie programów inwestycyjnych, skierowanych na modernizację źródeł ogrzewania w budynkach mieszkalnych. W Świdnicy o tym nie zapomniano. Władze miasta od dwóch kadencji stawiają nacisk na realizację tych polityk, które pozwalają świdniczanom na realną zmianę w ich domach. Chodzi nie tylko o modernizację ogrzewania w budynku, ale i komfort jego użytkowania. Doskonałym przykładem tych działań był zrealizowany w latach 2016-2018 program „KAWKA”. Jego efekt to podłączenie 554 lokali w 88 budynkach do miejskiej sieci ciepłowniczej, dzięki czemu zlikwidowano 762 źródła ciepła. Projekt kosztował ponad 13 milionów złotych, gdyż większość wydatków to koszty rozbudowy sieci ciepłowniczej MZEC, która zwiększyła się o około 25%.
- To był nasz pierwszy, niezwykle trudny pod względem formalnym, program mający na celu poprawę jakości powietrza w Świdnicy. Bardzo skomplikowane procedury, masa niezbędnych dokumentów i pozwoleń nie były nam straszne, bo wiedzieliśmy, że warto go realizować, na co niewiele miast w Polsce się nie zdecydowało. Po latach wiem, że to była dobra decyzja, która przyniosła realne efekty w postaci poprawy jakości powietrza w centrum miasta – mówi Beata Moskal-Słaniewska, prezydent Świdnicy.
To był początek jeżeli chodzi o pozytywne zmiany w jakości powietrza, jakim oddychają świdniczanie. Kolejne lata, to kolejne projekty z sukcesem realizowane w Świdnicy. Jednym z większych był prowadzony od 2020 roku projekt „Wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła w budynkach i lokalach mieszkalnych na terenie wybranych gmin Aglomeracji Wałbrzyskiej”. W partnerstwie z 14 gminami powiatu świdnickiego, wałbrzyskiego i kłodzkiego zorganizowano liczne spotkania i konsultacje z mieszkańcami czego efektem było 2 516 złożonych wniosków o dofinansowanie. W samej Świdnicy złożono 393 wnioski. Pozytywną ocenę przeszło 339 wniosków, z czego dofinansowanie otrzymało 286 grantobiorców (53 osoby zrezygnowały bądź ze względów prawnych nie mogły otrzymać dofinansowania) na łączną kwotę 3 594 903,84 zł. W ramach realizacji projektu zlikwidowano w Świdnicy 429 źródeł ciepła na paliwo stałe, zamontowano 286 ekologicznych źródeł ciepła, w tym 35 zasilanych z OZE. Dzięki temu dla Świdnicy osiągnięto niezwykle zadowalające wskaźniki:
spadek emisji gazów cieplarnianych około 1264 ton równoważnika CO2/rok,
spadek emisji pyłu zawieszonego PM10 o ponad 7,7 tony/rok,
spadek emisji pyłu zawieszonego PM2,5 o ponad 6,6 tony/rok.
W roku 2021 Świdnica zawarła porozumienie z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu na pomoc w realizacji programu „Czyste Powietrze”. W jego ramach właściciele lub współwłaściciele budynków jednorodzinnych mogli uzyskać dofinansowanie w obszarze termomodernizacji budynku lub wymiany źródła ciepła na ekologiczne. Do 30 czerwca 2023 r. na terenie Świdnicy mieszkańcy złożyli 177 wniosków opiewających na kwotę 1 037 571,55 zł.
Warto również dodać, że Gmina Miasto Świdnica prowadzi własny program dotacji na wymianę ogrzewania. Tylko w samym 2021 i 2022 z budżetu miasta udzielono 119 dotacji na łączną kwotę 277 580,00 zł. W ramach realizacji zadania właściciele nieruchomości zlikwidowali 164 źródła ciepła na paliwo stałe, z czego likwidacja 22 węglowych źródeł ciepła została współfinansowana z projektu grantowego.
To nie koniec działań Świdnicy w walce o lepsze powietrze w mieście. Obecnie realizowany jest Program Priorytetowy „Ciepłe Mieszkanie” na podstawie umowy zawartej pomiędzy Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Miasto uzyskało środki finansowe w wysokości 9 937 500,00 zł, które przeznaczone zostaną na dofinansowanie wymiany ogrzewania wysokoemisyjnego na ekologiczne w mieszkaniach. Inwestycja może również obejmować wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, jednak tylko w połączeniu z wymianą nieefektywnego węglowego źródła ciepła. Do końca sierpnia 2023 roku wpłynęło 36 wniosków oraz podpisano 31 umów o dofinansowanie. Wartość samych podpisanych umów to kwota 732 500,00 zł.
