Jesteś pracownikiem, jeżeli pozostajesz w stosunku pracy, wykonujesz pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie.
1. Obowiązkowe ubezpieczenia
Pracownik obowiązkowo podlega:
· ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu,
· ubezpieczeniu zdrowotnemu.
2. Pracodawca płatnikiem składek
Jeśli jesteś pracownikiem, twoim płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne jest twój pracodawca.
Obowiązkiem twojego pracodawcy jest składanie dokumentów do ZUS:
- zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA w terminie 7 dni od daty ich powstania, czyli od dnia zatrudnienia
- wyrejestrowanie pracownika z ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA w terminie 7 dni od daty ich ustania, czyli od rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy
- przekazywanie za każdy miesiąc imiennego raportu ZUS RCA (rozliczenia składek za pracownika)
- lub ZUS RSA (wykazanie okresów świadczeń i przerw)
Obowiązkiem płatnika jest więc potrącanie z dochodów pracownika, rozliczanie oraz opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy.
3. Kto i w jakiej wysokości opłaca składki
Pracodawca odprowadza składki do ZUS, ale nie wszystkie finansuje on sam. Część z nich opłaca pracownik.
Wysokość składek wynosi:
- na ubezpieczenie emerytalne - 19,52% (składkę finansuje z własnych środków, w równych częściach, pracownik i pracodawca - po 9,76%)
- na ubezpieczenia rentowe - 8% (składkę finansują z własnych środków: w wysokości 1,5% podstawy wymiaru pracownik i w wysokości 6,5% podstawy wymiaru pracodawca)
- na ubezpieczenie chorobowe - 2,45% (składkę finansuje w całości z własnych środków pracownik)
- składkę na ubezpieczenie wypadkowe, której wysokość jest zróżnicowana (składkę finansuje w całości z własnych środków pracodawca),
- na ubezpieczenie zdrowotne - 9% (jest pobierana z dochodu pracownika).
4. Podstawa wymiaru składek, czyli od czego zależy wysokość składek
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, czyli twoje wynagrodzenie. W przypadku pracownika wykonującego dodatkowo na rzecz pracodawcy pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej - w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu tej umowy.
W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnia się:
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych,
- określonych przepisami składników przychodu (np. nagród jubileuszowych, które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat, odpraw pieniężnych przysługujących w związku z przejściem na emeryturę lub rentę).
5. Przekroczenie rocznego limitu
Roczna kwota, od której naliczane są składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w roku kalendarzowym na jednego pracownika nie może być wyższa niż trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w danym roku kalendarzowym. W roku 2012 kwota ta wynosi 105 780 zł.
Jeśli do opłacania składek na twoje ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek (np. masz dwóch pracodawców), to na tobie jako ubezpieczonym ciąży obowiązek zawiadomienia wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Za skutki błędnego zawiadomienia powodującego nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiadasz ty - jako ubezpieczony.
6. Składki na Fundusze
Pracodawca zobowiązany jest opłacać za ciebie:
- składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania rocznego ograniczenia, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Jeśli uzyskujesz kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe u więcej niż jednego płatnika, to bierze się pod uwagę sumę podstaw
- składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o ile pracodawca jest jako podmiot zobowiązany do ich opłacania, od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania rocznego ograniczenia.
Składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych pracodawca za ciebie nie opłaca, jeżeli:
- jesteś pracownikiem powracającym z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego - w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z tego urlopu
- ukończyłeś 50 rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawałeś w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy - przez okres 12 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę
- osiągnęłaś wiek wynoszący 55 lat (kobiety) albo osiągnąłeś wiek 60 lat (mężczyźni).
Twój pracodawca opłaca za ciebie składki na Fundusz Emerytur Pomostowych, jeżeli:
- urodziłeś się po dniu 31 grudnia 1948 r.,
- wykonujesz prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w ustawie o emeryturach pomostowych.
7. O czym informuje cię pracodawca
Informacje zawarte w raportach pracodawca powinien przekazać ci na piśmie lub za twoją zgodą w formie dokumentu elektronicznego w celu ich weryfikacji. Jeżeli uważasz, że dane w Informacji nie są zgodne ze stanem faktycznym, możesz zgłosić na piśmie lub do protokołu do pracodawcy wniosek o sprostowanie informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie 3 miesięcy od otrzymania informacji. Jeśli twój pracodawca nie uwzględni reklamacji w
terminie jednego miesiąca od daty jej wpływu, to na twój wniosek sprawa zostanie rozstrzygnięta przez Oddział ZUS.
WAŻNE!
Od 2 stycznia 2012 r. informacje zawarte w imiennych raportach miesięcznych pracodawca jest zobowiązany przekazywać ci w podziale na poszczególne miesiące, za rok ubiegły w terminie do dnia 28 lutego roku następnego, na piśmie lub za twoją zgodą - w formie dokumentu elektronicznego - w celu ich weryfikacji. Na twoje żądanie powinien jednak przekazać ci informację, nie częściej niż raz na miesiąc za miesiąc poprzedni.
