Dolnośląska Federacja Organizacji Pozarządowych z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę projektu Sudety 2030 zmierzającego do rozwoju południowej części Województwa Dolnośląskiego. Zaprezentowany projekt Strategii Rozwoju Sudety 2030 jest dobrym kierunkiem, niemniej Dolnośląska Federacja Organizacji Pozarządowych przedkłada uwagi zebrane od organizacji członkowskich (aktualnie 202 stowarzyszenia, fundacje).
Uwaga generalna dotyczy tego, iż w diagnozie i celach, priorytetach, działaniach, pominięto lub marginalnie przedstawiono czynnik społeczny – aktywnych obywateli i organizacje pozarządowe. Uwzględniono zaledwie aktywność seniorów i Uniwersytetów III Wieku, co wydaje się dalekim uproszczeniem aktywności obywatelskiej.
Bardzo wiele miejsca w diagnozie poświęcono przedsiębiorczości, nauce, środowisku naturalnemu, zagospodarowaniu przestrzennemu, infrastrukturze technicznej. Nie ujęto natomiast tematu kapitału społecznego, bez którego trudno mówić o rozwoju danego obszaru. Wszystkie strategie opracowywane kilka lat temu na poziomie rządowym wskazywały jednoznacznie, iż rozwój kraju nie jest możliwy bez zrównoważonego rozwoju przy wykorzystaniu kapitału społecznego. Trudno więc liczyć na rozwój obszaru Sudetów 2030 bez aktywnych obywateli i organizacji pozarządowych.
W Diagnozie społecznej nie uwzględniono stanu III sektora w obszarze objętym Strategią.
W Jakości życia pominięto zaangażowanie obywateli w działania społeczne (wolontariat, działalność w stowarzyszeniach, fundacjach, klubach sportowych, LGD, organizacjach harcerskich).
Działalność organizacji pozarządowych i aktywność obywatelska pojawiają się w obszarach interwencji, ale w dokumentach strategicznych kilku gmin i powiatów cytowanych w Strategii.
W analizie SWOT zabrakło pełnego ujęcia obszaru społecznego. Do mocnych stron należałby dopisać:
- Duża liczba organizacji pozarządowych, także na obszarach wiejskich.
- Wzrastająca aktywność ruchów nieformalnych.
Do słabych stron natomiast należałoby dopisać:
- Niski poziom zaufania społecznego oraz zaufania do instytucji publicznych.
- Brak zintegrowanego podejścia do rozwiązywania problemów społecznych i niewystarczająca infrastruktura wsparcia sektora obywatelskiego.
- Brak stabilności w działalności organizacji pozarządowych i podmiotów ekonomii społecznej.
- Malejąca liczba wolontariuszy i osób angażujących się społecznie.
- Niski stopień przekazywania przez samorządy zadań publicznych w sferze usług społecznych do realizacji przez organizacje pozarządowe i podmioty ekonomii społecznej.
Jako szanse należałoby uznać kolejne 2 punkty:
- Znacząca i wzrastająca aktywność obywatelska wpływająca na rozwój trzeciego sektora i społeczeństwa obywatelskiego.
- Istnienie sieci organizacji pozarządowych znacząco wpływających na ich poziom działania.
Natomiast do zagrożeń należałoby dopisać:
- Przepływ wykwalifikowanej kadry z sektora pozarządowego do innych sektorów oraz dużych ośrodków miejskich.
- Nadmierne zbiurokratyzowanie działalności społecznej.
- Wypalenie zawodowe wśród działaczy społecznych.
Po ujęciu w diagnozie aktywności obywatelskiej należałoby także uzupełnić Wnioski z tej diagnozy o obszar III sektora.
Cel strategiczny „Zintegrowane, aktywne społeczeństwo” nie może ograniczać się na podnoszeniu jakości infrastruktury społecznej i mieszkaniowej, podwyższaniu poziomu edukacji, czy rozwoju infrastruktury i usług „srebrnego sektora”. Ujęcie aktywizacji społecznej osób starszych w żaden sposób nie spełni zakładanego celu zintegrowania aktywnego społeczeństwa. W tym celu strategicznym nie można wręcz pominąć kolejnego priorytetu:
2.5. Wzmocnienie sektora obywatelskiego, z działaniami strategicznymi:
2.5.1. Kształtowanie i rozwój postaw obywatelskich, a także wzmacnianie więzi wspólnotowych.
2.5.2. Podejmowanie działań na rzecz aktywności społeczności lokalnych i rozwoju lokalnego, ze szczególnym uwzględnieniem środowisk zmarginalizowanych.
2.5.3. Wspieranie organizacji pozarządowych oraz sieci działających na rzecz tych organizacji.
2.5.4. Wsparcie i promocja partnerstwa społecznego, w tym sektora ekonomii społecznej oraz zwiększenie ich roli w realizacji usług społecznych.
2.5.5. Zwiększenie roli sektora pozarządowego w przejmowaniu zadań publicznych i budowaniu gospodarki społecznej.
Zagłębiając się w kierunki przedsięwzięć strategicznych zauważamy, że rewitalizacja ujmowana jest jak remont, odbudowa. Natomiast rewitalizacja w świetle zapisów ustawy z dnia 09.10.2015 r. o rewitalizacji w art. 2. określa, że „Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji”, przygotowany i realizowany w sposób partycypacyjny m.in. z podmiotami prowadzące lub zamierzającymi prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacjami pozarządowymi i grupami nieformalnymi. Nie należy ograniczać więc procesu rewitalizacji do czysto technicznego zagospodarowania i wyremontowania obiektów. Trudno będzie mówić o rzeczywistej rewitalizacji bez podjęcia głębokich i w sposób partycypacyjny zaplanowany i zrealizowany proces działań nakierowanych na trwałą zmianę społeczną. Taki proces nie może się dziać bez udziału aktywnych obywateli i organizacji pozarządowych, których rola i znaczenie powinny być ujęte w Strategii.
Za poważny argument przemawiający za ujęciem aktywności obywatelskiej w Strategii przemawia Wykres 32. nt. aktywności społeczności lokalnej w zakresie działalności non-profit, w którym wskazano, że średnia i wysoka aktywność wynoszą ponad 61%, to oznacza znaczny potencjał kapitału społecznego, którego w żaden sposób nie wykorzystuje się w kierunkach przedsięwzięć strategicznych.
Rozwój obszaru Sudetów 2030 w oparciu tylko o 2 sektory: administracji publicznej i biznesu nie jest w pełni komplementarny i skutkować będzie znaczącymi dysfunkcjami.
Przedstawione przez naszą Federację uwagi do SRSudety2030 są istotnymi czynnikami, które mogą mieć wpływ na zrównoważony rozwój obszaru w oparciu o zaangażowanie i współpracę 3 sektorów: publicznego, prywatnego oraz społecznego. Dlatego pozwalamy sobie wyrażać oczekiwanie uwzględnienia przedstawionych uwag w projekcie tak istotnego dokumentu strategicznego dla znacznego obszaru Dolnego Śląska. Wyrażamy też gotowość uczestniczenia w dalszych pracach konsultacyjnych powstawanie tego dokumentu.
