Helmuth James von Moltke został 11 stycznia 1945 skazany na śmierć i powieszony 23 stycznia 1945 r. w niemieckim więzieniu Plötzensee za sam zamiar stworzenia po upadku Hitlera nowych demokratycznych Niemiec.
- Jak to dobrze, że Krzyżowa jest dziś polska. Chroni ją to przed grożącą jej niemiecką ciasnotą i czyni miejscem europejskim. – tak uważała Freya von Moltke, zawsze przyjazna Polakom. Zmarła w dniu 1 stycznia 2010 r. w Norwich, Vermont (USA). Była ostatnim żyjącym członkiem grupy opozycyjnej Krąg z Krzyżowej, który w latach 1940-1944 podczas licznych spotkań pracował nad koncepcjami demokratycznych Niemiec w zjednoczonej Europie i po upadku dyktatury nazistowskiej.
Wraz ze swoim mężem podjęła świadomą decyzję, aby wystąpić przeciwko reżimowi hitlerowskiemu. Dostarczała pożywienie dla Żydów ukrywających się w Berlinie. W latach 1942-1943 brała udział w tajnych spotkaniach Kręgu z Krzyżowej, które odbywały się właśnie w majątku von Moltke. Razem z mężem planowali działania opozycyjne, a podczas okresu aresztowania Helmutha Jamesa von Moltke prowadziła z nim intensywną korespondencję listowną, która została wydana jako „Listy do Freyi” w Niemczech w 1988 r., wznowienie w 2007 r. Polskie tłumaczenie listów z lat 1934-1944 ukazało się w 2008 r. w serii „Biblioteka Krzyżowej”. Materiały te należą do najważniejszych świadectw działalności opozycyjnej przeciwko dyktaturom XX wieku.
Poprzez wygłaszane wspomnienia, wydane dokumenty oraz pomoc w opublikowaniu licznych publikacji poświęconych Kręgowi z Krzyżowej odegrała ona niezwykle ważną rolę w promowaniu spuścizny duchowej niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej. Z wielką wrażliwością oraz należytym wyczuciem angażowała się w odbudowę Krzyżowej jako miejsca spotkań w szczególności młodzieży. Aż do swojej śmierci była przyjaciółka, doradczynią i regularnym gościem w Krzyżowej, w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży. Uczestniczyła także w gremiach Fundacji „Krzyżowa” i dawała cenne impulsy podczas tworzenia koncepcji Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży oraz Miejsca Pamięci. Pozostała honorową przewodniczącą Rady Fundacji „Krzyżowa“. Freya von Moltke każdego roku przyjeżdżała do Krzyżowej, aby uczestniczyć w obradach Rady Fundacji, konferencjach i seminariach. Chętnie dawała się zaprosić grupom młodzieżowym goszczącym w Krzyżowej do rozmowy o jej życiu i działalności opozycyjnej jej męża. Bardzo doceniała warsztaty artystyczne z udziałem młodych artystów z Polski, Ukrainy, Białorusi i Litwy. Zależało jej, aby Europa otworzyła się na Wschód. Po raz ostatni odwiedziła Krzyżowa w 2004 r. wraz z wnukiem Danielem von Moltke i jego żoną Anią. Z domu nieustannie śledziła wszystkie wydarzenia mające miejsce w Krzyżowej, korespondowała regularnie z pracownikami i reagowała na każdą prośbę wysłaną z Krzyżowej. Z okazji 20-lecia Mszy Pojednania w Krzyżowej napisał przedmowę do publikacji wydanej na tę okoliczność: „…Dzisiaj Krzyżowa ż y j e spotkaniami ludzi. Nie tylko żyje, ale wręcz kwitnie! I niech dalej pięknie się rozwija!”. Te słowa są przesłaniem Freyi von Moltke dla dalszej działalności Domu Spotkań Młodzieży w Krzyżowej.
W 2004 r. jej niemieccy przyjaciele założyli Fundację i nazwali ją jej imieniem, aby uszanować ją jako osobę oraz jej postawę życiową. Zgodnie z życzeniem Freyi von Moltke zadaniem Fundacji jest zebranie środków w niemieckim społeczeństwie i utworzenie kapitału, który zapewni długofalowy rozwój Krzyżowej. (źródło: www.gmina Świdnica.pl).
Przypominamy program uroczystości:
godz. 12.00 Nabożeństwo ekumeniczne w Kościele św. Michała w Krzyżowej
Ks. Tadeusz Fuksa, Parafia św. Anny w Grodziszczu
Ks. Radca Waldemar Pytel, Prezes Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kościele Pokoju w Świdnicy
godz. 13.00 Ciepły poczęstunek w „Stodole”
godz. 13.30 Uroczystość ku pamięci Freyi von Moltke
Wspomnienia i kondolencje
Prezentacja fragmentów filmu „Freya von Moltke odwiedza Krzyżową”
Oprawa muzyczna: Krzysztof Pełech (gitara)
godz. 15.00 Zakończenie uroczystości.
Swoją obecność zapowiedzieli m.in. przedstawiciele konsulatów Niemiec i Stanów Zjednoczonych Ameryki, wśród nich konsul USA ds. prasy i kultury Benjamin Ousley.
