Okrągła rocznica przynależności do UE to okazja nie tylko do świętowania, ale także do podsumowania wszystkich ważnych zmian, jakie nastąpiły nie tylko w naszym mieści dzięki członkostwu we Wspólnocie Europejskiej. Przez dwie dekady do Polski z unijnego budżetu wpłynęło 261 mld euro, czyli ponad bilion złotych. W tym czasie wysokość naszych obowiązkowych składek wyniosła 85,8 mld euro. Bilans dla naszego kraju jest zatem dodatni i wyniósł 175 mld euro. To najnowsze dane Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. To dzięki tym pieniądzom dokonał się prawdziwy przełom w rozbudowie i modernizacji sieci dróg, w tym dróg typu „S” i autostrad.
Ale „bilans korzyści” to nie tylko pieniądze. Otwarte granice, swobodny przepływ osób, usług, kapitału, otwarcie wielu europejskich szkół i uczelni dla młodzieży – to kolejne aspekty. Za te pieniądze budowano żłobki, przedszkola, centra aktywności, rozbudowywano sieci wodne i kanalizacyjne. Unijne środki pozwalały na rewitalizację dużych obiektów miejskich czy budowę obiektów sportowych i związanych z kulturą oraz edukacją.
Polacy zdecydowali
O obecności Polski w Unii Europejskiej decydowaliśmy w ogólnokrajowym referendum w czerwcu 2003 roku. Wówczas 77,45% biorących w nim udział opowiedziało się „za” naszym członkostwem.
Ale już trzy lata wcześniej o chęci przystąpienia do Unii opowiedzieli się właśnie świdniczanie. Decyzją Adama Markiewicza, ówczesnego prezydenta miasta, oraz Rady Miejskiej w Świdnicy zorganizowano jedyne w Polsce prareferendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. 11 czerwca 2000 roku 73% głosujących świdniczan opowiedziało się za przystąpieniem Polski do UE.
Inspiratorem całego wydarzenia był Zbigniew Zastawny, a w organizację włączył się z wielkim zaangażowaniem wiceprezydent Andrzej Protasiuk. W komitecie organizacyjnym aktywnie działali między innymi Zbigniew Curyl, Edward Szywała, Ryszard Wawryniewicz, Wojciech Murdzek czy dyrektorzy świdnickich szkół. To szerokie gremium przygotowało wiele majowych i czerwcowych wydarzeń. Konferencje, prelekcje, konkursy dla młodzieży, mniejsze i większe koncerty, działania edukacyjne – wszystko miało na celu przybliżenie idei wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Wśród prelegentów, którzy przyjechali do Świdnicy byli m.in.: Włodzimierz Cimoszewicz, Marek Borowski i Władysław Frasyniuk. W przygotowanie i realizację programu włączyli się przedstawiciele władz miasta, starostwa powiatowego, szefowie świdnickich szkół, instytucje kultury, organizacje pozarządowe.
Partnerem miasta w tym wydarzeniu był Program 2 Telewizji Polskiej, a Świdnicę z tej okazji odwiedziła między innymi legendarna Nina Terentiew, ówczesna dyrektor Programu 2 TVP. Główną gwiazdą finałowego koncertu była Maryla Rodowicz, ale na świdnickiej scenie wystąpiły też inne gwiazdy. Furorę zrobił występ Roberta Janowskiego z zespołem, a referendalne studio prowadziła między innymi Monika Richardson.
Fundusze pierwszej perspektywy
Świdnica jest miastem, w którym fundusze pochodzące z Unii Europejskiej pozyskiwane były już od połowy lat 90-tych, czyli od momentu podpisania przez Polskę Układu Stowarzyszeniowego z Unią. Całość dotacji przedakcesyjnych wyniosła prawie 1 milion złotych, a środki pochodziły głownie z Funduszu PHARE, dedykowanego Polsce i Węgrom. To właśnie z tego źródła skorzystała Sudecka Izba Przemysłowo-Handlowa, tworząc swoją siedzibę w Rynku 1.
Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku przed Polską otworzyły się niespotykane wcześniej możliwości pozyskiwania środków, które mogły być przeznaczone na budowę lub modernizację miejskiej infrastruktury i realizację wielu projektów „miękkich” z zakresu m.in. edukacji czy aktywizacji zawodowej. Świdnica z powodzeniem sięgnęła po pieniądze m.in. na infrastrukturę drogową. Na te projekty miasto otrzymało 13,6 mln zł, co dało jej drugie miejsce, tuż po Wrocławiu, w efektywności pozyskiwania funduszy ze ZPOR (Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju). W latach 2004-2006 do naszego miasta wpłynęło blisko 15 mln zł, z czego ponad 13 mln zł na projekty infrastrukturalne i ok.1,7 mln na projekty społeczne. Pozyskane środki pochodziły z uchwalonego wcześniej budżetu unijnego na lata 2000-2006.
Kolejne budżety
Kolejny okres programowania lata 2007-2013 umożliwiły samorządom realizację projektów w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych oraz innych programów zarządzanych przez instytucje krajowe. To właśnie w tym okresie, m.in. w Rynku, po 45 latach od katastrofy budowlanej udało się odbudować jeden z symboli miasta – wieżę ratuszową, a także przeprowadzić rewaloryzację bloku śródrynkowego i remont ulicy Łukowej. Przebudowano budynek przy ul. Długiej 33, gdzie powstało Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych.
Swoje oblicze zmienił także plac św. Małgorzaty, gdzie m.in. przebudowano infrastrukturę komunikacji zbiorowej. W sierpniu 2015 roku otwarto po kilku latach remontu Centrum Przesiadkowe przy ul. Kolejowej, a inwestycja objęła remont historycznego dworca kolejowego i stworzenie zupełnie nowego dworca autobusowego. Było to największe zadanie w perspektywie finansowej 2007-2013, a jego wartość przekroczyła 25 mln zł, z czego wsparcie unijne wyniosło 15,77 mln zł.
Powyższe i inne działania Świdnica, w latach 2007-2013, współfinansowała ze środków UE w wysokości ponad 53 ml zł. Wartość zrealizowanych dzięki temu projektów przekroczyła 93,5 mln zł.
Prawdziwy rozkwit pomysłów prorozwojowych przypadł na lata 2014-2023. W tym też okresie miasto sukcesywnie wymienia swoją flotę autobusową, przeznaczając unijne dofinansowanie na zakup autobusów elektrycznych.
Środki unijne wspomogły również termomodernizację obiektów użyteczności publicznej. Wspomnieć można choćby o ostatniej inwestycji, czyli budynkach Szkoły Podstawowej nr 4. Dzięki dofinansowaniu możliwa była także rewitalizacja przestrzenna i społeczna miasta, czyli np. przebudowa ul. Siostrzanej oraz śródmiejskiej przestrzeni wewnątrz kwartałów ul. Siostrzana – Rynek wraz z przebudową i wyposażeniem budynku Rynek 39-40.
Fundusze trafiły na wymianę „kopciuchów”. Świdnica, jako lider, uczestniczyła w programie wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła w budynkach i lokalach mieszkalnych na terenie wybranych 16 gmin Aglomeracji Wałbrzyskiej.
Rewitalizacja terenów zielonych oraz budowa dróg rowerowych i ciągów pieszo-rowerowych to kolejne zadania, które miasto mogło zrealizować dzięki funduszom europejskim. To także remonty komunalnych budynków wielorodzinnych, m.in. przy ulicach: Przechodniej, Teatralnej, Spółdzielczej czy Kotlarskiej.
Poza inwestycjami infrastrukturalnymi, w Świdnicy zrealizowano z funduszy Unii Europejskiej wiele projektów społecznych, których celem było wsparcie kapitału ludzkiego, m.in.: eliminacja wykluczenia cyfrowego, rozwój kompetencji kluczowych uczniów w świdnickich szkołach, wsparcie osób wykluczonych społecznie, a także te dotyczące współpracy z miastami partnerskimi czy też w zakresie współpracy przedsiębiorców na pograniczu czy aktywizacji seniorów. Łączna wartość projektów zgłoszonych przez Urząd Miejski, współfinansowanych z UE w latach 2014-2023 wyniosła ponad 105 mln zł a wartość dofinansowania prawie 72 mln zł.
Możliwość pozyskiwania środków unijnych sprawiła, że w Świdnicy na przestrzeni dwudziestu lat udało się zrealizować wiele bardzo ważnych projektów, które zmieniły oblicze naszego miasta.
