Lata, które zmieniły świat”. Jest to wystawa edukacyjna, przygotowana specjalnie z myślą o młodzieży szkolnej oraz nauczycielkach i nauczycielach, opowiadająca o przyczynach, przebiegu i długotrwałych konsekwencjach II wojny światowej. Prezentuje ona te wydarzenia w możliwie szerokim kontekście oraz z różnych perspektyw. Tak, aby była zrozumiała nie tylko dla polskiego odbiorcy, ale również dla osób z innych krajów, które odwiedzają Krzyżową.
Gościem spotkania będzie Janusz Witt, świadek początku II wojny światowej - bombardowania Wielunia, współzałożyciel Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego.
Dostrzegalne jest to, że młodzież przyjeżdżająca do Krzyżowej posiada niewielką wiedzę o II wojnie światowej, zaś różnice w edukacji i kulturze pamięci poszczególnych państw powodują jednostronne interpretacje i brak wrażliwości na pamięć innych, co utrudnia porozumienie. Stąd pomysł na wystawę, która opowie historię II wojny światowej, a zwłaszcza te jej rozdziały, które są szczególnie ważne dla zrozumienia dziedzictwa historycznego Krzyżowej, oraz dla edukacji historycznej i obywatelskiej, edukacji na rzecz pokoju, porozumienia, praw człowieka i troski o wspólną, europejską przyszłość.
Wystawa składa się z dwóch części. Pierwsza przedstawia genezę i przebieg II wojny światowej, różnice pomiędzy polityką okupacyjną na Zachodzie i Wschodzie Europy oraz pokazuje, jak wyglądał opór w różnych krajach Europy – w tym również działania opozycji antynazistowskiej w Niemczech. Druga część wystawy omawia kluczowe zagadnienia, niezbędne dla zrozumienia historii i jej konsekwencji. Obok pokazania mechanizmów rodzenia się nienawiści, które doprowadziły do Holokaustu, omówione są różne postawy, jakie prezentowali ludzie, którzy doświadczyli wojny i okupacji oraz różnice w polskiej i niemieckiej pamięci o wojnie. Na wystawie podjęto również temat współczesnych konsekwencji II wojny światowej – od konfliktów w Afryce, ludobójstwo w krajach byłej Jugosławii, po zbrodniczy atak Rosji na Ukrainę.
Przygotowując scenariusz wystawy autorzy korzystali z doświadczeń polsko-niemieckiej komisji podręcznikowej, która przygotowała wspólny, polsko-niemiecki podręcznik do nauczania historii „Europa. Nasza historia / Europe. Unsere Geschichte”. Wystawa „1939-1945. Lata, które zmieniły świat” znajduje się przy wystawie stałej „Odwaga i pojednanie", na terenie dawnego ogrodu. Scenariusz wystawy opracował zespół pracowniczek i pracowników Fundacji „Krzyżowa”. Koncepcję architektoniczną i graficzną przygotowała warszawska pracownia JAZ+ Architekci.
Wystawa została sfinansowana ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Konsulatu Generalnego Niemiec we Wrocławiu.
Program towarzyszący otwarciu wystawy został dofinansowany ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w ramach programy „Dyplomacja publiczna 2024”.
