Czym jest pamięć?
Pamięć jest dla człowieka jedną z najistotniejszych właściwości mózgu. Pozwala na magazynowanie informacji i późniejsze ich odtwarzanie, umożliwiając tym samym naukę. Razem z innymi elementami, jak myślenie, zdolności poznawcze, procesy postrzegania, językowe, funkcje wzrokowo-przestrzenne oraz wykonawcze, składa się na nasz intelekt. Odróżnia nas to w sposób szczególny od świata zwierząt.
Jakie mamy rodzaje pamięci?
Rozróżnia się kilka rodzajów pamięci, które nierozerwalnie ze sobą współpracują, aby prawidłowo kierować naszym życiem. Są to między innymi: pamięć krótkoterminowa i długoterminowa. Pamięć krótkoterminowa, zwana też operacyjną, odpowiada zdolności spostrzegania. Dzięki niej przypominamy sobie to, co przed chwilą powiedzieliśmy. Treści, które się w niej znajdują, szybko ulegają zapomnieniu, jeśli nie dokonujemy ich odświeżania poprzez powtarzanie i przeniesienia do pamięci długoterminowej. Ta z kolei polega na zdolności przechowywania śladów pamięciowych przez lata. Inne rodzaje pamięci, to opisowa – umożliwiająca naukę oraz integrację nowych wiadomości, które zostają zmagazynowane w korze mózgu oraz proceduralna – umożliwia nieświadome uczenie się i integrację czynności ruchowych.
Gdzie „mieszka” pamięć?
Przyswajanie nowej, słownej i bezsłownej wiedzy związane jest z czynnością układu limbiczno-diencefalicznego. Układ ten obejmuje część płatów skroniowych z hipokampem, jądro migdałowate, przyśrodkowe jądro wzgórza, korę czołowo-oczodołową oraz ich wzajemne połączenia.
Jak dochodzi do zaburzeń pamięci?
Uszkodzenie może wystąpić w różnych procesach, np. w wyniku udaru niedokrwiennego lub krwotocznego mózgu, guza, urazów, zatrucia tlenkiem węgla, alkoholem, czy niektórymi procesami zapalnymi wyżej wymienionych obszarów mózgu.
Czy pamięć zależy od wieku?
W różnych okresach życia zdolność do zapamiętywania i uczenia się jest inna. Największa jest u młodych ludzi, a wraz z wiekiem maleje. Najszybciej osłabieniu ulega pamięć średnio i krótkoterminowa. Długotrwała pamięć dość długo jest niezmieniona i jest najbardziej odporna na uszkodzenie. Otępienie dotyczy około 1% populacji w wieku 60-64 r.ż. i aż 30-40% w wieku powyżej 84 lat. Częstość jego występowania w populacji po 60 r.ż. podwaja się co około pięć lat. Osoby wykształcone, z dużym zasobem wiedzy są mniej zagrożone otępieniem związanym z procesem starzenia się niż osoby z niskim poziomem wykształcenia. Dlatego o zdolność zapamiętywania trzeba dbać na każdym etapie naszego życia, dostarczając mózgowi różnych bodźców.
Co to są łagodne zaburzenia poznawcze?
W związku z tym, że żyjemy coraz dłużej, częściej spotykamy się z zaburzeniami pamięci poznawczymi. Niewielkie osłabienie pamięci u osób starszych uznawane jest za stan fizjologiczny. Stan czynności poznawczych istniejący pomiędzy normalnymi procesami starzenia się a otępieniem, nazywamy łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. Na ich obraz kliniczny składają się zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi, osłabienie zdolności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów, posługiwania się nowymi przedmiotami czy zaburzenia w prawidłowej ocenie sytuacji. Ich rozpoznanie wyklucza stwierdzenie w wywiadzie choroby neurologicznej, psychicznej, urazów, uzależnień niedorozwoju lub innych chorób uszkadzających mózg. Ocenia się, że zaburzenie to występuje czterokrotnie częściej niż otępienie.
Czym jest więc otępienie?
Według obowiązującej definicji, rozpoznanie otępienia wymaga stwierdzenia „postępujących zaburzeń licznych funkcji poznawczych, nasilonych w stopniu utrudniającym pracę zawodową lub funkcjonowanie społeczne.” Zaburzenia muszą dotyczyć pamięci i innych funkcji poznawczych. Składają się na nie: posługiwanie się wyuczoną wiedzą, myślenie abstrakcyjne i rozwiązywanie problemów, liczenie i umiejętność zachowania się w społeczeństwie. Najczęściej spotykany zespół otępienny to choroba Alzheimera, która dotyczy osób w podeszłym wieku (nieco częściej kobiet niż mężczyzn, a rzadko osób poniżej 65 r.ż.). Zanim wystąpią zaburzenia pamięci i innych funkcji poznawczych, pojawiają się nieswoiste stwierdzone w wywiadzie bóle i zawroty głowy, niepokój, bezsenność, uczucie lęku, ogólne obniżenie sprawności, niekiedy nastrój depresyjny. We wczesnej fazie u chorych stwierdza się częste zapominanie, uczucie przewlekłego zmęczenia, trudności w przypominaniu znanych sobie słów, niemożność uczenia się nowych informacji, czy pogorszenie możliwości samodzielnego funkcjonowania. Przebieg schorzenia jest postępujący i nieuchronnie prowadzi do niesprawności i zgonu.
Jak bada się chorego z zaburzeniami pamięci?
Badanie powinno obejmować ocenę: orientacji (co do miejsca, czasu i sytuacji), pamięci (bezpośredniej, krótkoterminowej, długoterminowej), zasobu wiedzy, języka i mowy (zdolność czytania, powtarzania, nazywania), praksji (umiejętność posługiwania się przedmiotami), liczenia, zdolności wzrokowo-konstrukcyjnych, myślenia abstrakcyjnego. Istnieje kilka prostych testów mogących ujawnić zaburzenia pamięci, np. MMSE – krótka skala oceny funkcji poznawczych, test zegara. Powinny być również wykonane badania dodatkowe: morfologia, badanie moczu, ocena stężenia glukozy, mocznika, kreatyniny, enzymów wątrobowych, cholesterolu, hormonów tarczycy, stężenie poziomu wit. B12 i kwasu foliowego. Konieczne jest też wykonanie badania obrazowego mózgu, a dodatkowo tętnic szyjnych, EKG i RTG płuc.
Jak leczyć chorego z zespołami otępiennymi?
W zależności od podłoża zaburzeń otępiennych, lekarz neurolog decyduje o dalszym postępowaniu z pacjentem i dobraniu odpowiednich leków. Ważne jest przeciwdziałanie czynnikom ryzyka chorób sercowo-naczyniowych: hipercholesterolemii, cukrzycy, nadciśnieniu tętniczemu. Konieczne jest prawidłowe odżywianie – dieta lekkostrawna, niskokaloryczna i zrównoważona. Obowiązuje zakaz spożywania alkoholu.
Jakie są możliwości diagnostyki w KCM Clinic?
W naszym centrum możemy wykonywać wszystkie z zaleconych badań.
Lek. med. Izabela Stolarczyk, specjalista neurolog.
Aby umówić się na wizytę wystarczy zadzwonić pod numer telefonu:
+48 75 64 52 000; +48 513 059 680
KCM Clinic SA
ul. Bankowa 5-7
58-500 Jelenia Góra
pon.-pt.: 7:30- 21:00
soboty: 8:00- 18:00
Chętnie odpowiemy na Państwa pytania, nasz email: rejestracja@kcmclinic.pl
